Mauzolej šejha Ahmeda u Fahadanu, zadivljujuća arhitektura i jedinstvena kupola

Iranci su od davnina poštovali svoje učenjake i gradnju mauzoleja i grobnica za njih smatrali nagradom za njihov trud i spomenikom koji čuva sjećanje na njihovo djelo i put. Zbog toga se širom Irana mogu vidjeti brojni mauzoleji. Mnogi od njih danas imaju i veliku historijsku vrijednost; među njima je i mauzolej šejha Ahmeda u gradu Jazdu. Ovo mjesto nije značajno samo zbog ličnosti koja je u njemu sahranjena, nego i zato što predstavlja poseban primjer umjetnosti arhitekture stanovnika pustinjskih krajeva. Posjeta ovom mauzoleju i posmatranje jednostavne kupole te zamršenih, ali privlačnih ugaonih detalja građenih od nepečene cigle donosi neopisivo zadovoljstvo.

Gdje se nalazi mauzolej šejha Ahmeda?

Ako ste istraživali historiju grada Jazda, sigurno vam je poznat naziv Fahadan – jedan od najstarijih kvartova Jazda, smješten u njegovom historijskom jezgru, koji je zajedno s nekoliko okolnih kvartova upisan na UNESCO-ovu listu svjetske baštine. Kaže se da je kvart Fahadan osnovan u doba sultana Kutbuddina ibn Azizuddina Langara, vladara iz dinastije Atabeg koji je u 13. stoljeću vladao Jazdom. Bio je poznat po svojoj ljubavi prema gepardima, pa se Fahadan nazivao i „Yuzdaran“, što znači „mjesto gdje žive čuvari i uzgajivači geparda“.

Ko je sahranjen u mauzoleju šejha Ahmeda?

U ovom mauzoleju sahranjena su dva brata – šejh Ahmed i šejh Muhamed, obojica poznati sufijski mistici iz Jazda. Porijeklom su iz mjesta Esfenđer (koje se danas nalazi u području grada Eškedera). Esfenđer je nekada bio jedno od značajnih naselja Jazda, ali je prije nekoliko stoljeća, iz nepoznatih razloga, napušten i od njega više nema tragova. Braća su se bavila šomali-zanatom, drevnim zanimanjem vezanim za doradu tkanina, koje je danas nestalo. U zrelijim godinama preselili su se u Jazd, gdje su stekli veliko poštovanje među stanovništvom.

Arhitektonske osobine mauzoleja

U sklopu kompleksa nalazila se i džamija Hidr, od koje su danas ostali samo tragovi. U mauzoleju se nalazi mihrab (molitvena niša), na kojem se još mogu vidjeti ostaci starih pločica. Unutrašnjost zidova prekrivena je žbukom, a po njoj su vidljivi ukrasi u lazurno plavoj boji, s natpisima kur’anskih ajeta i Božijih imena.

Mauzolej ima veličanstvenu kupolu od opeke, na čijem vrhu se uzdiže konstrukcija nalik minaretu. Stručnjaci smatraju da je ovaj poseban oblik kupole, različit od uobičajenih kupola džamija i svetišta, odabran zato što je u mauzoleju sahranjen sufija, a ne imamzade (potomak imama). Ova kupola smatra se jedinim postojećim primjerom takve konstrukcije.

Površina ispod kupole pokriva prostor veličine 7 × 8,5 metara. Na južnoj strani nalazi se mihrab s ostacima starih lazurno plavih pločica. Mauzolej ima samo jedan ulaz, koji vodi u unutrašnjost kroz natkriveni hodnik od blata i slame.

U prošlosti se u mauzoleju nalazio nadgrobni kamen, koji je prije oko 100 godina prenesen u mauzolej Dvanaest imama. Još jedan višedijelni nadgrobni kamen, koji pripada osobi po imenu Takiuddin Hasan Esfenđerdi, premješten je iz ovog mauzoleja u džamiju Džame u Jazdu. O identitetu te osobe, godini smrti i njenoj mogućoj vezi sa šejhom Ahmedom ne postoje pouzdani podaci u historijskim izvorima.

Tokom stoljeća mnogi ukrasi građevine su nestali, ali njena ljepota i veličanstvo i danas ostaju zadivljujući.

Historijat mauzoleja šejha Ahmeda u Fahadanu

Prema historijskim zapisima, šejh Ahmed je preminuo 1325. godine, a šejh Muhamed 1335. godine, te su obojica sahranjeni u ovom mauzoleju. U kompleksu su se nekada nalazili i džamija i tekija, ali su s vremenom nestali, tako da je danas sačuvana samo zgrada s kupolom. Mauzolej datira iz ilhanidskog perioda (13. i 14. stoljeće).

Nacionalna registracija mauzoleja

Ovaj mauzolej je 1967. godine upisan na nacionalnu listu spomenika Irana.