Rezervat biosfere Geno, usamljena planina na jugu Irana

Nekada je za čovjeka posjedovanje što većeg broja prirodnih resursa značilo bogatstvo i moć, ali ubrzo je shvatio da će takav grubi odnos prema prirodi uništiti život različitih biljnih i životinjskih vrsta, a na kraju i sam njegov život. Tako je započet trud da se očuvaju prirodni resursi i različita staništa, te su osnovane organizacije i konvencije za zaštitu važnih bioloških područja. Jedan od pojmova koji je u drugoj polovini 20. stoljeća uveden radi zaštite značajnih bioloških vrsta jeste „rezervat biosfere“ – mjesto koje se smatra prirodno-zaštićenim biološkim područjem. Danas je širom svijeta u više od 100 zemalja prepoznato i registrovano preko 500 rezervata biosfere. U Iranu su, između ostalih, i „Rezervat biosfere Geno“ uvršteni na listu područja pod zaštitom UNESCO-a.

Geografske karakteristike rezervata Geno

Površina zaštićenog područja Geno iznosi oko 43.000 hektara. Ovo područje nalazi se na jugu Irana, sjeverozapadno od grada Bandar Abasa u provinciji Hormozgan. Planinska klima područja, u kombinaciji s vlagom koja nastaje isparavanjem vode iz Perzijskog zaliva, jedan je od razloga bogatog biodiverziteta. Planina Geno se smatra zasebnim planinskim masivom, a njen najviši vrh, na 2.347 metara nadmorske visine, nalazi se 29 kilometara sjeverozapadno od Bandar Abasa. Glavni vrhovi ovog masiva su „Nasiri“ i „Bazgard“. Najniži dijelovi rezervata leže na oko 50 metara nadmorske visine, što daje području izuzetnu biološku raznolikost. Područje je i seizmički aktivno. Tokom posljednjeg velikog zemljotresa 2021. godine, dijelovi sjeverozapadnih obronaka planine Geno su se urušili i pretrpjeli klizišta.

Najvažnija naselja u blizini planine Geno su dehestani Fin, Siahu i Isin. Tokom zime, planina Geno je prekrivena snijegom. Zbog ugodne klime, ona je postala jedno od omiljenih izletišta stanovnika Bandar Abasa. Mineralni izvor Geno, udaljen 34 kilometra od Bandar Abasa, jedno je od najatraktivnijih prirodnih odredišta. Izvor se nalazi na putu Bandar Abas–Sirjan i okružen je krečnjačkim planinama. Voda izvora sadrži sumporne, hlorne i sulfatne materije i koristi se za navodnjavanje obližnjih palminjaka. Tokom svog toka, voda formira male slapove. Uz dva bazena – posebno za žene i muškarce – posjetiocima su dostupni i brojni sadržaji. Palminjaci u okolini izvora dodatno pojačavaju njegovu ljepotu.

Biljni i životinjski svijet rezervata Geno

Na području rezervata rastu razne šumske vrste, ljekoviti grmovi i voćnjaci vinove loze, jabuke, kajsije, nara, smokve, mandarine, limuna, gorke naranče, manga i datula. Nekada je u ovom području bilo mnogo izvora koji su korišteni za navodnjavanje voćnjaka, ali su posljednje suše uzrokovale presušivanje mnogih od njih. Pretjerana ispaša stoke i neregulisana poljoprivreda predstavljaju dodatne prijetnje.

Od sisara u rezervatu obitavaju leopard, hijena, vuk, šakal, divlja ovca, divlja koza i gazela. Među značajnim vrstama ptica je „homa“ ili kostolom, važan simbol iranske mitologije. U rezervatu žive i jarebice, kamenjarke, crni sup, sokol dervišar i druge ptice. Takođe, uočeno je više vrsta vodozemaca, uključujući nekoliko vrsta žaba i krastača.

Nacionalna i međunarodna registracija

Ovo područje je 1970. godine registrovano kao „nacionalni park“, a 1976. godine uvršteno je na listu rezervata biosfere.