Brda Čogamiš, ostaci sedam hiljada godina starog ljudskog života u južnom Iranu

Jedna od prvih ljudskih civilizacija oblikovala se u Mezopotamiji i ubrzo se proširila na okolna područja. Ravnica Huzestana na jugu Irana bila je jedno od mjesta gdje su se stare civilizacije naselile. Postojanje nekoliko arheoloških brda u ovoj oblasti svjedoči o dugoj historiji ljudskog prisustva u ovom dijelu Irana. Brdo Čogamiš jedno je od tih arheoloških nalazišta, gdje su otkriveni artefakti iz različitih istorijskih razdoblja. Ovi nalazi pokazuju da je ljudska civilizacija u ovom regionu bila dinamična i živa tokom više hiljada godina. Čogamiš se danas nalazi jugoistočno od grada Dezfula, na putu prema Šuštaru, a selo „Doulati“ najbliže je naselje u njegovoj blizini.

Historija i prošlost Čogamiša

Na području Čogamiša nalazi se nekoliko arheoloških brda različite visine, raspoređenih u jednoj širokoj ravnici. Glavno brdo je veće i uzdignutije, dok su manja brda raspoređena oko njega. Čogamiš se nalazi između dviju rijeka – „Dez“ i „Karun“. To pokazuje da su prvi stanovnici ovog područja, zbog povoljnih uslova za poljoprivredu i dostupnosti vode, odabrali ovo mjesto za život. Istraživanja pokazuju da su se od kraja šestog milenija prije nove ere na ovom području smjenjivale različite kulture. Prema stručnjacima, na brdima se može prepoznati ukupno 15 slojeva naselja, a pronađeni su i tragovi ljudskog prisustva iz perioda sedam hiljada godina prije Hrista. Stanovnici ovog kraja, osim što su se bavili poljoprivredom, poznavali su i stočarstvo, što je Čogamiš činilo jednim od važnih privrednih centara šestog milenija prije nove ere.

Nalazi s brda Čogamiš

Tokom iskopavanja između 1962. i 1966. godine, koje su vodili iranski arheolozi, a potom nastavljena 1969. godine, pronađen je veliki broj predmeta povezanih sa životom drevnih stanovnika. Jedna od najvažnijih faza iskopavanja bila je četvrta sezona, izvedena u saradnji s Orijentalnim institutom Univerziteta Kalifornija. U širokom istraživačkom prostoru od 20.000 kvadratnih metara, tokom 2010. i 2011. godine, pronađeni su značajni artefakti.

Najvažniji nalazi s brda Čogamiš

Iako je otkriveno mnogo vrijednih predmeta, neki od njih privukli su posebnu pažnju arheologa. „Ploča muzičara“ jedno je od tih otkrića – na njoj je prikazano više muzičara. Naučnici ovaj nalaz smatraju jednim od ključnih dokaza u razvoju muzike. Na ploči se vidi grupa izvođača kojom upravlja dirigent, pa je zbog toga ovaj artefakt proglašen „prvim prikazom opere“. Na slici se prepoznaju žičani, duvački i udaraljke poput bubnja i harfe, uz osobu koja najvjerovatnije pjeva. Pjevač je prikazan kako sjedi i rukom dodiruje uho. Starost ploče procjenjuje se na oko 3400 godina, pa neki čak pripisuju izum opere Iranu.

Drugi značajan nalaz je glinena pločica s pečatom na kojoj je prikazan brod sa više putnika, nastala oko šest hiljada godina prije nove ere. Smatra se da pločica prikazuje kralja koji se vraća iz rata; na brodu su njegovi vojnici, sluge i ratni zarobljenici. Kralj u jednoj ruci drži predmet nalik buzdovanu, a u drugoj konopac kojim upravlja zarobljenicima. Na Čogamišu je pronađen i veliki broj ploča vojničke tematike. Među njima se posebno izdvaja prikaz strijelca sa detaljno prikazanom opremom.

Među značajnim nalazima su i keramičke posude. Jedna od najslavnijih prikazuje „ribara, ribu i dvije zvijeri“ i potiče iz četvrtog milenija prije nove ere, iz vremena kada se pojavilo pismo. U tom razdoblju bila je rasprostranjena posebna vrsta keramike poznata kao „leb-varihte“. Takvih posuda pronađeno je mnogo u Čogamišu. Na nekim od njih oslikane su izuzetno vješte i složene scene, što svjedoči o visokom nivou umjetničkog izraza u to vrijeme. U kasnijim epohama pojavljuju se češći geometrijski motivi. Sve to potvrđuje da je vještina keramike u ovom dijelu Irana bila izuzetno razvijena.

Upis na listu nacionalnih spomenika

Ovo arheološko nalazište je 1965. godine upisano na listu nacionalnih spomenika Irana.