Etimologija farsizama u bosanskohercegovačkoj alhamijado poeziji

Etimologija farsizama u bosanskohercegovačkoj alhamijado poeziji

Alhamijado književnost na bosanskome jeziku predstavlja važan dio ukupnog bosanskohercegovačkog književnog korpusa, a orijentalizmi sačuvani u ovoj književnosti predstavljaju važan dio leksičkog fonda bosanskoga jezika. Etimološkom analizom orijentalizama u alhamijado književnosti moguće je slijediti semantičke promjene koje su pratile ori- jentalizme do današnjeg doba. Važan dio orijentalizama je u bosanski, pretežno preko turskog, stigao iz perzijskoga jezika i oni se u nauci ozna- čavaju kao farsizmi. U bosanskom jeziku bilježimo postojanje između sedam i osam stotina farsizama, od kojih su neki sačuvali svoje izvorno značenje, dočim su neki pretrpjeli promjene koje ih prate i u današnjem jeziku i govoru.

Autor ovoga rada nastoji bosanskohercegovačkoj stručnoj javnosti predstaviti etimologiju nekoliko farsizama, frekventnih u bosanskoher- cegovačkoj alhamijado poeziji, koji su sačuvali svoje izvorno značenje.

Ključne riječi: alhamijado poezija, orijentalizmi, turcizmi, farsizmi, Mevlana, Hafiz...

1. Mevlana (Rumi) university, Konya, Turkey, Mevlana Social Research Center

11

Elvir Musić                                                                                                                                      

Bosanski jezik je u minulim stoljećima primio i vlastitom fonetskom siste- mu prilagodio riječi iz najmanje trideset jezika. Najbrojniju skupinu posu- đenica čine lekseme orijentalnog porijekla, odnosno riječi koje su u bosanski jezik ušle iz arapskog, perzijskog i turskog jezika. Abdulah Škaljić uRječniku turcizama u srpskohrvatskom jezikubilježi 8.742 turcizma, kako se te riječi nazivaju i danas zbog toga što su u bosanski jezik stigle u doba osmanske vlasti na ovom području. U okviru spomenutog broja turcizama zabilježene su 683 perzijske riječi, odnosno oko 8 % ukupnog fonda orijentalizama. Uz to još treba dodati 46 riječi koje su nastale kombinacijom perzijskih i tur- skih, te 41 perzijsko-arapsku složenicu. Da se broj farsizama u bosanskom jeziku kreće između šest i sedam stotina pokazuje i podatak da je Dževad Jahić uŠkolskom rječniku bosanskog jezikanaveo 622 farsizma, 53 perzij- sko-turske i 62 perzijsko-arapske složenice. Primjetno je Jahićevo oslanjanje na Škaljićev riječnik, ali i evidentno nekoliko grešaka, poput svrstavanja arapskih riječi musammat, musades, mustezad, nazira, sema, medžusija, in- dijske riječi ćilim, te turske riječi bektašija među perzijske, a perzijske riječi, naprimjer yekten, među turske. Približno isti broj riječi perzijskog porijekla u bosanskom jeziku navodi i Alija Isaković2.

u

U alhamijado pjesmama nalazimo nemali broj orijentalizama, porijeklom iz arapskog, perzijskog i turskog jezika, ali i zanimljive prijevode i prilagodbe značenja pojedinih orijentalnih leksema. Jedan takav primjer pronalazimo u pjesmi „Nuto moje čuda i ljute nevolje...“ nepoznatog pjesnika. U ovoj pjesmi nema niti jedne riječi istočnog porijekla, ali zato pronalazimo riječnebog,koja se može analizirati kao prijevod arapske lekseme haqīr „ubogi“. Nije zanemarljiv ni broj pjesama u kojim ne pronalazimo orijentalizme. U spomenutoj pjesmi, na- primjer, pronalazimo samo turcizam indi/imdi „dakle, stoga“, a u pjesmi „Hırvat Türkisi“ Mehmeda Erdeljca nema niti jedne riječi orijentalnog porijekla.

Većina posuđenica iz arapskog, perzijskog i turskog jezika sačuvale su svoje izvorno značenje, dočim je u značenju određenog broja posuđenica došlo do određenih promjena. Tako, naprimjer, složenicakilu-kalu bosan- skim alhamijado pjesmama ima značenje ogovaranja i isprazne priče, ali i bezvrijednosti, dok u arapskom i perzijskom jeziku označava raspravu; ma koliko je neko kao takvu smatrao korisnom ili ispraznom:

2. Isaković, Alija,Veliki rječnik bosanskoga jezika, Sarajevo: 1997.

12

ETIMOLOGIJA FARSIZAMA U BOSANSKOHERCEGOVAČKOJ ALHAMIJADO POEZIJI

Nemoj činit’ kilu-kal, Uzmi svakog ti halal...3

Ovaj svijet kilu-kal, dost džanum, ašk ne čini ti na mal, ja Hu! (str. 136)

U Hafizovom Divanu se ova kovanica pojavljuje u značenju rasprave, svojstvene visokim vjerskim školama:

Az qīl-oqāl-e(kilu-kal) madrase hālī, delam gereft, yekčand nīz xedmat-e ma`šuq o mey konam!

Od diskusije u školi srce mi se sad umori, Poželjeh da jedno vrijeme srce voljenu mi dvori!4

Razi Velihodžazade u svojoj kasidi riječjaranupotrebljava da bi označio drugove za dangubu, a nepoznati autor uBosandža nasihatu (Savjet na bo- sanskom)ovom riječju označava osobe za pokudna druženja:

Bolje vam je gladovat,

neg jaranomdrugovat... (str. 98) Borđ'te se jarana,

ne uznajte mejhana... (str. 102)

Međutim, ova leksema u perzijskom – dakle, svome izvornom jezku – znači "pomagač, najodaniji prijatelj", a u poeziji Hafiza i Mevlane se njome označava sam Bog Uzvišeni:

Ey Yaar-e man deldaar-e man

O Prijatelju (Bože) moj, onaj što mi srce uze. (Mevlana)

Ili lijepe žene:

Yaar-e man mahvash-o aftabgooni darad,

Ljuba moja lijepa je poput mjeseca, sunašnih obraza. (Hafiz)

3. Nametak, Abdurahman,Hrestomatija bosanske alhamijado književnosti, Sarajevo: Svjetlost, 1981, str. 89. Primjere iz alhamijado pjesama preuzimamo iz ove hresto- matije.
4. Hāfez Šīrāzī, Šams al Dīn Mohammad,Dīvān-e Hāfez Šīrāzī, be kūšeš-e Xalīl Xatīb Rahbar, XXXII, Tehrān: Safī `Alī-šāh, 1381. (2002.), str. 476.

13

Elvir Musić                                                                                                                                      

Farsizmisočuvanimizvornimznačenjem

Avaz „glas“ < osm. tur.āwāz(آواز)→ np.āwāz(1„ (آواز. glas, zvuk 2. pjevanje 3. melodija, pjesma 4. vapaj, krik“5 → pahl.āvāğ āvāč„glas“ → awest.āvač-; altir.ā + √vač-„glas“6. Iz korijena ove lekseme u neoperzijskom

su nastale leksemevāğ„fonem“ iāvā„glas“.

§گر کسی وصف او ز من پرسد   بی دل از بی نشان چه گوید باز عاشقان کشتکان معشوق اند     بر نیاید ز کشتگان آواز

Gar kasī vasf-e ū āz man porsad,   bī del āz bī nešān ċe gūyad bāz?

`Ašeqān koštegān-e ma`šuqand,     bar neyāyad ze koštegān āvāz.

Ako neko opis Njegov od mene zatraži,

bez srca šta bi mogao reći o onom bez znaka?

Zaljubljeni su ubijeni za svoju voljenu, ne može izaći iz mrtvije avaz (glas).7

§¹Tuba drvo avazdaje, Džennetlije bajilisaje.8

Baba/babajko „otac, tata“ < osm. tur.bābā(بابا) „otac, poštovana stari-

ja osoba“9 < np.bābā(بابا) „otac, djed“ → pahl.pāpak„otac, djed10, religijska titula ekvivalent kršćanskom otac kao terminološkom sinonimu za svešteno lice“. Ova leksema je, uz sitne izmjene, ušla u većinu dijalekata i poddijale-

kata turskog jezika. U formibabaje ušla u albanski, a u formi sličnoj pahla- vidskom oblikupāpaku rumunskibabaki tatarskibābāq„djed“.11

5. Mubina Moker i Đenita Haverić,Perzijsko-bosanski rječnik, Sarajevo: Ibn Sina, 2010, str. 50.
6. Horn, Paul,Grundriβ der Neupersischen Etymologie, Hildesheim-New York, 1974, str. 13.
7. Kolīyāt-e Sa'dī, Golestān, motābaq-e nosxeye tashīh šodeye Mohammad `Alī Forūġī, Tehran: Negāh, 1376. (1997.), str. 28.
8. Nametak, Abdurahman,Hrestomatijabosanskealhamijadoknjiževnosti, Sarajevo: Svjetlost, 1981, str. 82.
9. Э.В. Севортян,Этймологический словарЬ тюрских язЫков, Вол. 2 (Б), Москва: Издательство „Наука“, 1978, стр. 10-11.
10. Grundriβ der Neupersischen Etymologie, 34.
11. Этймологический словарЬ тюрских язЫков, Вол. 2 (Б), str. 12.

ETIMOLOGIJA FARSIZAMA U BOSANSKOHERCEGOVAČKOJ ALHAMIJADO POEZIJI

§U klasičnoj perzijskoj književnosti nailazimo na leksemu bābā u brojnim stihovima.

جان بابا، گویدت ابلیس هین     تا به دم بفریبدت دیو لعین

Čān-e bābām gūyadt Eblīs, hīn!    Tā be dam befaribadt dīv-e la`īn!

„Očeva dušo“, veli ti Iblis – Pazi! kako bi te prevario, zloduh prokleti!12

§¹U pjesmi nepoznatog autora zabilježeno je prisustvo ove riječi u formi babajko:

Oni traže mile majke,                      lā ilāhe ilāllāh

Mile majke i babajke,                    lā ilāhe ilāllāh.

Bašta/bašča „vrt“ < osm. tur.bāġçe(باغچه) „bašta“13 → np.bāġ(باغ) „vrt, bašta, parcela obradivog zemljišta“ → pahl.bāg„vrt“ → awest. vjerovatnobāga-„vrt“ → altir.bhāgá-„dio zemljišta“14. Bašta/bašča u bosanskom je

vjerovatno neoperzijski deminutiv koji nastaje kombinacijom imenice bāġ

„vrt“ + sufiks tvorbenik deminutiva „ċe“ →bāġċe„mali vrt“. Iz klasičnog perzijskog je, preko osmanskog, u bosanski stigla i leksema baštovan < osm.

tur. bāġçevan (باغچوان) „osoba koja uređuje baštu“ → bāġbān (باغبان).

§Ova leksema je prisutna širom perzijskog govornog područja; kako da-

našnjeg, tako i povijesnog. Veoma je prisutna u zbirci pjesama jednog od najpriznatijih pjesnika indijskog stila u perzijskoj poeziji Bidela Dehlavija, odnosno Bidela iz Nju Delhija:

مگر ز ناله تهی گشت سینه بیدل    که خامشی است سبق عندلیب باغ مرا

Magar ze nāle tohī gešt sīneye Bīdel,

ke xāmošī āst sabaq-e andalīb-e bāġ-e marā.

Zar se od jecaja isprazniše prsa Bidelova, pa utihnuće posta izbor slavuja vrta moga.15

12. Čelāl al Dīn Rūmī, Mevlānā,Masnavīye Ma'navī, Reynold Nikolson, Tehrān: Amīr Kabīr, 1381 (2002.), str. 206.
13. Provjera persizama u osmanskom: Kanar, Mehmet,Türkçe - Osmanlı Türkçesi Sözluğü, İstanbul, 2011.
14. Grundriβ der Neupersischen Etymologie, 39.
15. Bīdel Dehlavī, Moulānā `Abd al Qāder,Dīvān-e Bīdel-e Dehlavī, be tashīh-e Akbar

Elvir Musić                                                                                                                                      

§U narodnoj pjesmi zabilježenoj u Hrestomatiji bosanske alhamijado književnosti čitamo:

Kada pođeš priko plota, nemoj kršiti, Kada pođeš preko bašče, nemoj trčati!

Behar „proljetni cvijet na voćkama“ < osm. tur.bahār(بهار) „proljeće,

proljetni cvat, sonbahar = jesen'“ → np.bahār(1„ (بهار. proljeće 2. behar, cvat“16 → pahl.vahār„proljeće“ → awest.vanhri„u proljeće“ → altper.θura] vāhara→ altir.vasantá-„proljeće“17.

§ به زخم گرم کند سرد شخص دشمن از آنک    مرکبست چو بهار از آتش و آب

Be zaxm garm konad sard šaxs-e došman āz ānk, morakabast ċū bahārāz āteš o āb.

Ranom će toplo ohladiti ličnost dušmana stoga, što je satkan k'o proljeće od vatre i vode.18

U ovom distihu se spominje još jedan farsizam koji je prisutan u bosan- skom, ali i u srpskom i hrvatskom jeziku, a posrijedi jedušman.

§¹Ovi insan ka i behar,                  lā ilāhe ilāllāh.

Dunu ejjam, diže behar,                lā ilāhe ilāllāh.

Dušman/dušmanin „neprijatelj“ < osm. tur.dušman/dušmen(دشمن)

„neprijatelj, suprotno od prijatelj, u poeziji se koristi u više značenja od

kojih su neka pozitivna: Neprijatelj spokoja moga (voljena); Bunlar tatlı

düşmanıdır19 (Ovo su slatki neprijatelji).“ → np.došman(دشمن) „neprijatelj“

→ pahl.duš- [dwl-] “zlo”20+ manag [m'nk' ǁ P m'ng] “misao”21 = dušmen

[dwlm(y)n'  I = M, N dušman] “zlomisleni, onaj koji zlo misli”. Moguće je

Behdārvand, Tehrān: Negāh, 1386 (2007.), str. 107.

16. Moker-Haverić, 192.
17. Grundriβ der Neupersischen Etymologie, 56.
18. Sa'd, Salmān,Dīvān-e Mas'ūd Sa'd, bā moqadameye Rašīd Yasemī, Tehrān: Negāh, 1384. (2004.), str. 50.
19. Tietze, Andreas,Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, cilt I (A-E), Österreichische Akademie der Wissenschaften, Istanbul – Wien: 2002., str. 678.
20. MacKenzie, 28.
21. Ibidem, 53.

ETIMOLOGIJA FARSIZAMA U BOSANSKOHERCEGOVAČKOJ ALHAMIJADO POEZIJI

ovu složenicu u pahlavidskom konstruirati i na drugi način: duš-i-menišn [dwl-mynln'] “zlomisleni”. U ovom jeziku je zabilježeno nekoliko složenica u čijem prvom dijelu jeduš-“zlo”:duš-pādixšā(y)“zli vladar”,dušox“pakao”,duš-gowišn [-gwbšnl ]“onaj koji zlo govori”,duš-čašmih“urokljiv”,duš-āgāhīh“stupidnost”…22

§چو هامون دشمنانت پست بادند   چو گردون دوستان والا همه سال

Ċū hāmūn došmanānt past bādand, ċū gardun dūstān vālā hame sāl.

Poput nizije dušmani ti niski bili,

poput nebesa, dostovi uzdignuti cijele godine.23

§¹ Murad-beg Čengić u poznatoj pjesmi Abdija, među ostalim, spjevao je i ovaj bejt:

Nalet čini šejtana! Kada dođe do džana, Nejmaš višeg dušmana, Neka znadeš, Abdija!

Ferhad/Ferhat < np.Ferhād24  Farhād(فرهاد) → pahl.Frahāt→ awest.

Frahāta„mudar“25.

§Farhād se ubraja među najpoznatije iranske junake spomenute u Šāhnāmi. Sudjelovao je u većini bitaka opjevanih ovim epom. Prvi put je spomenut u doba Keykāvūsa, a poslednji u velikoj bici između Keyxosra i Afrāsīyāba. Jedan od glavnih likova ljubavne priče u stihu glasovitog perzij- skog pjesnika Nezāmija GenğevījaXosro va Šīrīntakođer se zove Farhād. Iako je u ovoj priči bio silno zaljubljen u Šīrīn, koja je bila udata za kra- lja Xosroa, Farhād je odabrao ljubavnu patnju, ali ni u jednom času nije pomislio posegnuti za bilo kojim nemoralnim aktom. Zbog takvog odnosa Farhāda i Šīrīn, koja je prema njemu osjećala snažnu emociju, Nezāmījevo djelo – prvo u kojem je opjevana triangularna ljubav, odnosno ljubavni tro- ugao u perzijskoj književnosti – smatra se moralnim odgovorom na ljubavnu

22     Ibidem, 28-29.

23. Dīvān-e Rūdakīye Samarqandī, bar āsās-e nosxeye Sa'īd Nafīsī va Brāgīnskī, Tehrān: Negāh, 1376 (1997.), str. 139.
24. Justi, Ferdinand,Iranisches Namenbuch, Hildesheim, 1963. Reprografischer Nachdruck der Ausbage Marburg, 1895, str. 99.
25. Iranisches Namenbuch, 101.

Elvir Musić                                                                                                                                      

pričuVīs va RāmīnAs'ad al Dīna Gorgānīja, u kojoj je opjevana nemoralna ljubavna veza između udate žene i neoženjenog mladića.

که هست اینجا مهندس مردی استاد       جوانی نام او فرزانه فرهاد

Ke hast īnğā mohandes mardī ostād, ğavānī, nām-e ū farzāne Farhād.

...da ima ovdje graditelj čovjek, majstor, mladić, ime mu mudri Farhad.26

§¹Širin bivaj Ferhad, Sve plačući imaš nad, Dade njima Bog murad, Želja mene dosadi.27

Ferman „naredba, zapovijed“ < osm. tur.fermān(فرمان) „zapovjed, pisa-

na naredba“ → np.farmān(فرمان) „zapovjed, naredba“ → pahl.farmān„zapo- vjed, naredba“ → altir.framānā„zapovjed, naredba, dozvola“. Ova leksema je ušla i u armenski jezik u formihraman, arabiziranog je oblikafermāni

nepravilne množinefarāmīn.

چون توفرمان محمد را همی منکر شوی  سنت و اجماع و تعلیم جماعت چیست پس؟

Ċun to farmān-e Mohammad ra hamī enkār šavī, Sonnat- o eğmā` o ta`līm-e ğemā`at ċīst pas?

Pošto ti zapovijed Muhammedovu sobom zanemariš,

Šta je onda sa sunetom, koncenzusom i podukom džemata?28

§¹Fermandojde cara čestitoga, Bujruldija careva vezira,

Da im idu vojsku vojevat(i).29

26. Nezāmī, Eliyās ibn Yousef,Kolīyyāt-e Xamseye Hakīm Nezāmī Genğeī, Tehrān: Amīr Kabir, 1377. (1998.), str. 260.
27. Hrestomatija bosanske alhamijado književnosti, 164.
28. Qobādīyānī, Nāser Xosro,Dīvān-e Nāser Xosro, be tashīh Moğtaba Mīnovī va Mehdī Mohaqqeq, Tehrān: Entešārāt-e Dānešgāh-e Tehrān, 1368. (1991.) str. 236.
29. Hrestomatija bosanske alhamijado književnosti, str. 49.

ETIMOLOGIJA FARSIZAMA U BOSANSKOHERCEGOVAČKOJ ALHAMIJADO POEZIJI

Jorgovan „bijeli i ljubičasti cvijet drvenastog stabla“ <osm. tur.ārġavān

(ارغوان) → np.ārġavān(ارغوان) „Jorgovan je crveni cvijet lijepe stabljike i ima ga mnogo u Horasanu“30 → midlepers.argawān ║ arγawān ['lgwk'n']31; soġ.arγawān ['rγw'n]. Postojanje izvedenica iz ovog korijena je zabilježe-

no u mnogim starosemitskim jezicima: bab.32argaųānu ║ argamannu, ara.33argwān ║ arguna, sor.34argunā ║ arguna, ak.35argamannu36, a u hebrej- skom tekstu Starog zavjeta je spomenuta u slijedećim oblicima:argāmān

║ arəgəwān ║ ārəgəwānā ║ argwān37. Ova leksema je iz srednjoperzijskog'arğawāni'artakānušla u arapski, a iz neoperzijskogarγevan ║ aryevanu armenski jezik.38

§Ovom leksemom se u klasičnoj perzijskoj poeziji označavalo i rumenilo lica:

روز اول رویتان چون زعفران      در دوم رو سرخ همچون ارغوان

Rūz-e avval rūyetān ċūn za'farān,

dar dovvom rū sorx hamċun ārġavān.

Prvog dana lice vam je kao šafran, drugog lice rumeno kao jorgovan.39

§¹ Bol boluje lijepa Hajrija, pod orahom i pod jorgovanom...40

Šeboj „karanfilić“ < tur.şebboy→ osm. tur.šebbūy(بوی شب) „karanfilić“

30. Asadī Tūsī, Abū Mansūr Ahmed ibn Alī,Loġat-e Furs, be tashīh va tahšīye Fathu- llah Moğtabayī va Alī Ašraf Sādeqī, Tehrān: Xavarezmī, 1365. (1986.), str. 198.
31. Farahvašī, Behrām,Farhang-e zebān-e pahlavi, Vol. IV, Tehrān: Entešārāt-e dānešgāh-e Tehrān, 1381 (2002.), str. 49.
32. Babolī
33. Aramitski
34. Soreanski
35. Akadski
36. Azertāš, Azernūš,Rāh hāye nofūz-e fārsī dar farhang va zebān-e 'arab-e ğāhelī, Tehrān: Entešārāt-e Tūs, 1374. (1995.), str. 128.
37. Hedayat, Šahrām,Wāžeh hāye īrānī dar nevešteh hāye bāstānī, Tehrān: Entešārāt-e Danešgāh-e Tehrān, 1377 (1998), str. 5.
38. Cholukhadze, Alexander,Etymology and Semantic of Iranian Loanwords in the Epic of „The Knight in the Panther's Skin“ by Shota Rustaveli, Tehran University, march 2008, pp. 260.
39. Mevlānā,Masnavīye Ma'navī, str. 125.
40. Škaljić, Abdulah,Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku, Sarajevo: Svjetlost, 1966, str. 373.

Elvir Musić                                                                                                                                      

→ np.šabbūy(بوی شب) „karanfilić, šeboj“41. Ova složenica je nastala od riječi

šab„noć“ ibūy„miris“.

اهل کاشانم روزگارم بد نیست

تکه نانی دارم خرده هوشی سر سوزن ذوقی مادری دارم بهتراز برگ درخت

دوستانی بهتر از آب روان

و خدایی که دراین نزدیکی است لای این شب بوها پای آن کاج بلند روی آگاهی آب روی قانون گیاه

Ahl-e Kāšānam, Rūzegāram bad nīst,

Teke nānī dāram, xorde hūšī, sar-e souzan zouqī, Mādarī dāram behtar āz barg-e deraxt,

Dūstānī dāram behtar āz āb-e ravān, Va Xodāyī ke dar īn nazdīkī āst,

Lāy-e īn šab bĩhā, pāy-e ān kāğ boland, Rūye āgāhīye āb, rūye qānūn-e gīyāh...

Iz Kašana sam, Sudbina mi loša nije,

Imam koru hljeba, mrvicu intelekta, na vrh igle dara, Majku imam, bolju od lista s drveta,

Prijatelje, bolje od vode tekućice,

I jednog Boga koji je tu... u blizini,

Uz ove šenboje, pored onog vitkoga čempresa, Ponad svjesnosti vode, zakona prirode...42

Šeher „grad“ < osm. tur.šehr(شهر) „grad, država“ → np.šahr(شهر)

„grad“ →kla. per.šahr(شهر) „grad, država“ → pahl.šahr [štr ǁ šhr]”grad, zemlja, država”43 →altir.xšaϑra-“vlast, država, grad” → korijen u awesta

41. Moker-Haverić, 638.
42. Sepehrī, Sohrāb,Hašt ketāb, XIII, Tehrān: Tahūrī, 1383. (2003.), str. 271-272.
43. MacKenzie, D.N.,A Concise Pahlavi Dictionary, London: Oxford University Press, 1986, pp. 79.

20

ETIMOLOGIJA FARSIZAMA U BOSANSKOHERCEGOVAČKOJ ALHAMIJADO POEZIJI

riječixša(y)-“moći”44. Na osnovu ove lekseme nastale su brojne složenice, od kojih su najpoznatije: šahrīyār “vladar, suveren”, šahrestān “provincija” i šahwār “kraljevski”.

§Hafiz:

غم غریبی و غربت چو بر نمیتابم به شهر خود روم و شهریار خود باشم

Ġam-e ġarībīyo ġorbat ċū bar namītābam,

be šahr-e xod ravam-o šahrīyār-e xod bāšam.

Tugu utuđenosti i tuđine pošto otrpit' ne mogu, svomu gradu odoh da vladar svoj budem.(Divan, str. 457)

§¹ Primjer u kojem ova leksema u bosanskoj alhamijado poeziji označava grad pronalazimo u sljedećim stihovima:

Kad su došlišeherSarajevu, Uzimaju prsten i jabuku, Dadoše je dilber Umihani.45

Vezir „ekvivalent današnjem položaju ministra“ < osm. tur.vezīr

(وزیر) → np.vazīr(وزیر) „ministar“ → kla. per.vazīr(وزیر) „zamjenik, po- sebni vladarev sabesjednik, onaj koji drugom pomaže nositi teret“ → pahl.veiċīr veiğīr„donosilac odluke“ → awes.veiċīre„donosilac odluke“46.

§Ova riječ je veoma prisutna u klasičnoj perzijskoj književnosti, a zbog očuvanja značenja koje se odnosi na izvršioca ministarskog položaja koji po- maže premijeru ili predsjedniku u nošenju njegova tereta, aktivno se koristi i u savremenom perzijskom jeziku. Možda i najjasnije značenje ove lekseme pronalazimo u Firdusijevoj Šahnami:

نبودی جدا یک زمان زَاردشیر  ورا همچو دستور گشت و وزیر

Nebūdī ğodā yek zamān ze Ardašīr, vurā hamċū dastūr gašt o vazīr.

44. Etymology and Semantic of Iranian Loanwords in the Epic of „The Knight in the Panther's Skin“ by Shota Rustaveli, str. 718.
45. Huković, Muhamed,Zbornik alhamijado književnosti, Sarajevo: Preporod, 1997, str. 47.
46. Pūrdāvūd, Ebrāhīm,Xorde Awestā, Tehrān: Asātīr, 2001., str. 78.